Podstawowym aktem prawnym, który określa czym jest przemoc i jak jej zapobiegać jest Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
Przemoc w rodzinie, według ustawy, to jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny (przez członka rodziny – należy rozumieć osobę najbliższą w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1444 i 1517 oraz z 2021 r. poz. 1023), a także inną osobę wspólnie zamieszkującą lub gospodarującą , w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
Cechy charakterystyczne przemocy w rodzinie:
- INTENCJONALNOŚĆ – przemoc jest zamierzonym działaniem człowieka i ma na celu kontrolowanie i podporządkowanie ofiary.
- NIERÓWNOMIERNOŚĆ SIŁ – w relacji jedna ze stron ma przewagę nad drugą. Ofiara jest słabsza, a sprawca jest silniejszy.
- NARUSZA PRAWA I DOBRA OSOBISTE – sprawca wykorzystuje przewagę siły i narusza podstawowe prawa ofiary (np. do wolności, do nietykalności osobistej, do godności, szacunku itp.).
- POWODUJE CIERPIENIE I BÓL – sprawca naraża zdrowie i życie ofiary na poważne szkody. Doświadczanie bólu i cierpienia sprawia, że ofiara ma mniejszą zdolność do samoobrony.
Cykl przemocy składa się z 3 faz:
- I FAZA NARASTANIA NAPIĘCIA – faza, w której tworzy się napięcie. Partner jest ciągle zirytowany, każdy drobiazg, incydent wywołuje jego złość. To prowadzi do awantur, kłótni. Partnerka stara się uspokoić sytuację, wypełnia skrupulatnie swoje obowiązki, spełnia zachcianki partnera, próbuje wyjść naprzeciw jego oczekiwaniom. Usprawiedliwia ona wszystkie jego negatywne zachowania. Atmosfera staje się napięta, trudna do wytrzymania. Ta faza trwa od kilku dni do kilku a nawet kilkunastu, kilkudziesięciu lat,
- II FAZA GWAŁTOWNEJ PRZEMOCY – następuje eskalacja przemocy. W tej fazie partner staje się gwałtowny. Każdy drobiazg wywołuje awanturę a w konsekwencji użycie siły fizycznej. Skutki takiego zachowania mogą być różne: od podbitego oka do połamanych kości a nawet śmierci. Kobieta niezależnie od tego jak bardzo się stara nie jest w stanie zatrzymać wybuchu agresji. Po zakończeniu aktu przemocy nie może uwierzyć w to, co się stało. Jest najczęściej w szoku. Ofiara traci chęć do życia, jest zrezygnowana, bierna,
- III FAZA MIODOWEGO MIESIĄCA – sprawca zdaje sobie sprawę, że posunął się za daleko. Odczuwa skruchę, żal, chce naprawić wyrządzone szkody. Obiecuje poprawę, że „to się nigdy już nie powtórzy”. Sprawca przynosi kwiaty, prezenty, staje się miły, czuły. Ofiara zaczyna wierzyć, że to było jednorazowe zdarzenie. Zmiana w zachowaniu sprawcy sprawia, że ofiara ma nadzieję na trwałą zmianę sprawcy. Ofiara i sprawca zachowują się jak świeżo zakochana para. Ta faza zazwyczaj po jakimś czasie przemija i na nowo rozpoczyna się faza narastania napięcia.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRAWNĄ I MORALNĄ ZA STOSOWANIE PRZEMOCY W RODZINIE PONOSI TYLKO I WYŁĄCZNIE SPRAWCA TEJ PRZEMOCY!
Osobie dotkniętej przemocą w rodzinie udziela się bezpłatnej pomocy, w szczególności w formie poradnictwa medycznego, psychologicznego, prawnego, socjalnego, zawodowego i rodzinnego, a także interwencji kryzysowej, ochrony przed dalszym krzywdzeniem, zapewnienia bezpiecznego schronienia w specjalistycznym ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, badania lekarskiego oraz zapewnienia, w określonych przypadkach, osobie dotkniętej przemocą w rodzinie, pomocy w uzyskaniu mieszkania.
Zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie są realizowane przez organy administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego, które współpracują z organizacjami pozarządowymi oraz kościołem i związkami wyznaniowymi w zakresie udzielania pomocy osobom dotkniętym przemocą, oddziaływania na osoby stosujące przemoc oraz podnoszenia świadomości społecznej na temat przyczyn i skutków przemocy w rodzinie.
Podejmowanie interwencji w środowisku wobec rodziny dotkniętej przemocą odbywa się w oparciu o procedurę „Niebieskiej Karty” i nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie. Obowiązkiem pracowników instytucji publicznych jest wszczęcie tej procedury po uzyskaniu informacji o przemocy w rodzinie poprzez wypełnienie formularza Niebieska Karta.
Procedura „Niebieskiej Karty” to ogół czynności podejmowanych i prowadzonych przez zespół osób będących przedstawicielami jednostek organizacyjnych pomocy społecznej (MOPS), gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty i ochrony zdrowia, w związku z uzasadnionym podejrzeniem istnienia przemocy w rodzinie.
Niezależnie od tego kto wypełni formularz, trafia on do Zespołu Interdyscyplinarnego złożonego ze specjalistów, którzy pomagają rodzinie dotkniętej przemocą.
W powiecie bielskim funkcjonuje 10 Zespołów Interdyscyplinarnych przy każdym Ośrodku Pomocy Społecznej:
- Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, 43-512 Bestwina, ul. Szkolna 4, tel. 32 215 46 37
- Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, 43-374 Buczkowice, ul. Lipowska 730, tel. 33 811 77 11
- Ośrodek Pomocy Społecznej, 43-502 Czechowice-Dziedzice, ul. Kolejowa 37, tel. 32 215 44 09
- Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, 43-385 Jasienica, ul. Zdrowotna 845, tel. 33 815 29 92
- Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, 43-384 Jaworze, ul. Zdrojowa 82, tel. 33 828 66 70
- Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, 43-340 Kozy, ul. Szkolna 1, tel. 33 817 58 27
- Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, 43-353 Porąbka, ul. Rynek 4, tel. 33 810 60 45
- Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, 43-370 Szczyrk, ul. Beskidzka 4, tel. 33 817 89 74
- Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, 43-330 Wilamowice, ul. Rynek 1, tel. 33 499 90 80
- Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, 43-365 Wilkowice, ul. Parkowa 10, tel. 33 443 22 55.
